Евтүшенко Анна Ивановна – канд. техн. наук, доцент кафедры информационных и вычислительных технологий естественно-технического факультета Кыргызско-Российского Славянского университета им. Б.Н. Ельцина, Кыргызская Республика, тел.: +996-555 442264, e-mail: anna_evt@mail.ru
ЭКОНОМИЧЕСКАЯ МОДЕЛЬ РАЗУМНОЙ ДОСТАТОЧНОСТИ И РОЛЬ ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА
Рассматривается кризис современной экономической модели расширенного воспроизводства, основанной на бесконечном росте и финансовых спекуляциях, оторванных от реального производства. Рассматривается переход к модели разумной достаточности, ориентированной на баланс между потребностями общества, возможностями природы и технологическим развитием. Анализируются плюсы и минусы советской плановой экономики, перспективы сочетания рыночных и плановых механизмов. Особое внимание уделено роли искусственного интеллекта в оптимизации распределения ресурсов, прогнозировании спроса и во внедрении элементов циркулярной экономики. Делается вывод о необходимости увеличения доли переработки отходов и перехода к устойчивой модели развития.
Түйүндүү сөздөр орус тилинде:разумная достаточность; расширенное воспроизводство; плановая экономика; рыночные механизмы; искусственный интеллект; циркулярная экономика; переработка отходов
АКЫЛГА СЫЯРЛЫК ЖЕТИШТҮҮЛҮК ЭКОНОМИКАЛЫК МОДЕЛИ ЖАНА ЖАСАЛМА ИНТЕЛЛЕКТТИН РОЛ
Макалада кеңейтилген өндүрүш моделине негизделген заманбап экономиканын кризиси каралат. Бул модель чексиз өсүшкө жана реалдуу өндүрүштөн ажыраган финансылык спекуляцияларга таянат. Автор акылга сыярлык жетиштүүлүк моделине өтүүнү сунуштайт, ал коомдун муктаждыктарынын, табият мүмкүнчүлүктөрүнүн жана технологиялык өнүгүүнүн ортосундагы баланска багытталган. Советтик пландуу экономиканын артыкчылыктары жана кемчиликтери, пландуу жана базардык механизмдердин айкалышуусунун мүмкүнчүлүктөрү талданат. Айрыкча жасалма интеллекттин ресурстарды бөлүштүрүүдө, суроо-талапты алдын ала айтууда жана айлампа экономика элементтерин киргизүүдөгү ролуна көңүл бурулат. Макала калдыктарды кайра иштетүүнүн үлүшүн көбөйтүүнүн жана туруктуу өнүгүү моделине өтүүнүн зарылдыгы менен жыйынтыкталат.
Түйүндүү сөздөр кыргыз тилинде:акылга сыярлык жетиштүүлүк; кеңейтилген өндүрүш; пландуу экономика; базардык механизмдер; жасалма интеллект; айлампа экономика; калдыктарды кайра иштетүү
THE ECONOMIC MODEL OF REASONABLE SUFFICIENCY AND THE ROLE OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE
The article examines the crisis of the modern economic model of expanded reproduction, which is based on infinite growth and financial speculation detached from real production. It proposes a transition to a model of reasonable sufficiency aimed at balancing societal needs, environmental capacity, and technological development. The advantages and drawbacks of the Soviet planned economy are analyzed, along with the prospects of combining market and planning mechanisms. Special attention is given to the role of artificial intelligence in resource allocation, demand forecasting, and the implementation of circular economy principles. The article concludes with the necessity of increasing waste recycling and adopting a sustainable development model.
Түйүндүү сөздөр англис тилинде:reasonable sufficiency; expanded reproduction; planned economy; market mechanisms; artificial intelligence; circular economy; waste recycling