«КРСУнун ЖАРЧЫСЫ» журналынын МААЛЫМАТ ПОРТАЛЫ

Проводится анализ переводов произведений А.С. Пушкина в контексте литературного взаимодействия татаро-башкирской и кыргызской культур. Основная проблема исследования связана с тем, каким образом пушкинский текст становится фактором формирования национальной поэтической традиции и инструментом культурного диалога. Цель работы – выявить роль татарских переводов Пушкина как «литературного посредника» в развитии кыргызской литературы и показать их влияние на становление новых жанров и художественных форм. В результате исследования выявлено: знакомство кыргызских авторов с Пушкиным происходило через татарские переводы, что способствовало интеграции русской классической литературы в национальный контекст и формированию оригинального стиля новописьменной кыргызской поэзии. Научная новизна работы заключается в комплексном рассмотрении татаро-башкирского фактора в освоении русской классики кыргызскими авторами и в выявлении значимости переводов Пушкина как точки отсчёта для культурного диалога и формирования эстетических ориентиров.

Пушкин; перевод; кыргызская литература; татарская литература; башкирская литература; литература народов Поволжья; культурный диалог; сравнительное литературоведение

Бул макала А.С. Пушкиндин чыгармаларынын котормолорун татар-башкыр жана кыргыз адабиятынын өз ара байланышынын алкагында талдоого арналган. Изилдөөнүн негизги маселеси – Пушкиндин тексти улуттук поэтикалык салттын калыптанышындагы жана маданияттар аралык диалогдогу ролун аныктоо. Иштин максаты – Пушкиндин татарча котормолорунун «адабий ортомчу» катары кыргыз адабиятынын өнүгүшүнө тийгизген таасирин изилдөө жана алардын жаңы жанрлар менен көркөм формалардын жаралышына кошкон салымын көрсөтүү. Изилдөөнүн жыйынтыгында кыргыз акын-жазуучулары Пушкиндин чыгармалары менен эң оболу татар котормолору аркылуу таанышканы аныкталды. Бул көрүнүш орус классикалык адабиятын улуттук контекстке киргизүүгө жана кыргыз поэзиясынын жаңы жазма стилинин калыптанышына өбөлгө түзгөн. Макаланын илимий жаңылыгы – кыргыз адабиятында орус классикасынын кабыл алынышында татар-башкыр факторун комплекстүү изилдөө жана Пушкиндин котормолорун маданий диалогдун башаты катары баалоо.

Пушкин; котормо; кыргыз адабияты; татар адабияты; башкыр адабияты; Поволжье элдеринин адабияты; маданий диалог; салыштырма адабият таануу

This article analyzes the translations of A.S. Pushkin’s works within the framework of Tatar-Bashkir and Kyrgyz literary interaction. The study addresses the problem of how Pushkin’s texts function as a formative factor for the national poetic tradition and as a tool for intercultural dialogue. The aim of the research is to determine the role of Tatar translations of Pushkin as a “literary mediator” in the development of Kyrgyz literature and to reveal their influence on the emergence of new genres and artistic forms. The results show that Kyrgyz writers first became acquainted with Pushkin through Tatar translations, which contributed to the integration of Russian classical literature into the national context and the formation of a distinctive style of early Kyrgyz written poetry. The novelty of this research lies in its comprehensive examination of the Tatar-Bashkir factor in the reception of Russian classics by Kyrgyz authors and in identifying Pushkin’s translations as a starting point for cultural dialogue and the shaping of aesthetic values.

Pushkin; translation; Kyrgyz literature; Tatar literature; Bashkir literature; literature of the Volga peoples; cultural dialogue; comparative literary studies