Информационный портал
«Вестник КРСУ»

Представлены инженерные и гидрологические решения, направленные на совершенствование водозаборного сооружения малой деривационной ГЭС на реке Барскоон (Жеты-Огузский район, Иссык-Кульская область, Кыргызстан). Обоснован выбор створа водозабора с учётом оптимального гидроэнергетического потенциала. Описан паспорт проекта с параметрами основных конструктивных элементов гидроузла, обеспечивающих устойчивую подачу воды в напорную деривацию. Выделены ключевые гидроморфометрические характеристики створа и особенности водного режима. Установлено, что годовой цикл стока реки включает три фазово-однородных периода: снеговое половодье (апрель–июнь), снегово-ледниковое половодье (июль–сентябрь) и осенне-зимнюю межень (октябрь–март). Особое внимание уделено защите от речных наносов и шуги, обеспечению бесперебойного водопритока в зимний период. Разработанные конструктивные решения адаптированы к условиям высокогорной гидрологии и направлены на повышение надёжности водоподачи и энергетической эффективности малых ГЭС. Полученные результаты могут быть использованы при проектировании аналогичных объектов в горных районах.

малая ГЭС; водозаборное сооружение; деривация; река Барскоон; конструктивные решения; наносы; наносозащитный порог; гидроэнергетика

Бул макалада Барскоон дарыясындагы (Кыргызстан, Ысык-Көл облусу, Жети-Огуз району) чакан деривациялык ГЭСтин суу алуучу курулушун жакшыртууга багытталган инженердик-гидрологиялык чечимдер берилген. Оптималдуу гидроэнергетикалык потенциалды эске алуу менен суу алуучу жайды тандоо негиздүү. Долбоордун паспорту ГЭСтин негизги структуралык элементтеринин параметрлери менен сүрөттөлүп, басымдын диверсиясына туруктуу суу менен камсыз кылууну камсыз кылат. Участоктун негизги гидроморфометриялык мүнөздөмөлөрү жана суу режиминин өзгөчөлүктөрү белгиленген. Дарыянын агымынын жылдык цикли үч фазалуу-бир тектүү мезгилди камтый тургандыгы аныкталган: кар ташкыны (апрель-июнь), кар-мөңгү ташкыны (июль-сентябрь) жана күзгү-кышкы аз суу (октябрь-март). Кышкысын сууну үзгүлтүксүз алып келүүнү камсыз кылуу, дарыя чөкмөлөрүнөн жана ылайдан коргоого өзгөчө көңүл бурулууда. Иштелип чыккан долбоордук чечимдер бийик тоолуу гидрологиянын шарттарына ылайыкташтырылган жана суу менен жабдуунун ишенимдүүлүгүн жана чакан ГЭСтердин энергиялык натыйжалуулугун жогорулатууга багытталган. Алынган натыйжаларды тоолуу райондордо ушундай эле объектилерди долбоорлоодо колдонууга болот.

чакан ГЭС; суу алуучу түзүлүш; туунду; Барскоон дарыясы; конструктивдик чечимдер; чөкмөлөр; чөкмөлөргө каршы тосмо; гидроэнергетика

The article presents engineering and hydrological solutions aimed at improving the intake structure of a small diversion hydropower plant (HPP) on the Barskoon River (Jeti-Oguz District, Issyk-Kul Region, Kyrgyz Republic). The selection of the intake site is justified based on the optimal hydroenergetic potential of the river section. The project passport is described, detailing the parameters of the main structural elements of the hydraulic unit, which ensure a stable water supply to the pressure diversion system. Key hydromorphometric characteristics of the selected site and specific features of the river’s flow regime are identified. It is established that the annual flow cycle includes three phase-homogeneous periods: snowmelt flood (April–June), snow-glacial flood (July–September), and the autumnwinter low-water period (October–March). Particular attention is given to protection against sediment and frazil ice, as well as ensuring uninterrupted water intake during the winter season. The proposed design solutions are adapted to high-mountain hydrological conditions and are aimed at increasing the reliability of water supply and energy efficiency of small HPPs. The obtained results can be applied in the design of similar hydropower facilities in mountainous regions.

small hydropower plant; intake structure; diversion; Barskoon River; design solutions; sediment; sedimentprotective sill; hydropowe